Nên hay không nên hạ điểm chuẩn với những ngành không tuyển sinh được hoặc tuyển sinh quá ít người học? Và có nên bỏ những ngành này để mở ngành mới nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động thì hiện tại? Đây là bài toán đặt ra cho không ít trường ĐH trên phạm vi cả nước trước mỗi mùa tuyển sinh.

SV trường ĐHBK Đà Nẵng với công tác nghiên cứu khoa học.

Hạ điểm chuẩn là...hạ sách!

Thực tế, có không ít ngành từng là thế mạnh của nhiều trường ĐH cả nước đang gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh. Để giải bài toán này, một số trường buộc hạ ngưỡng đầu vào. Điều này ảnh hưởng chất lượng đầu vào, đầu ra và cả chất lượng nguồn nhân lực cung cấp cho xã hội.

Qua trao đổi với một số nhà quản lý giáo dục ĐH thuộc ĐH Đà Nẵng, việc hạ ngưỡng đầu vào đối với các ngành khó tuyển sinh là...hạ sách. Thay vào đó, các trường chỉ nên giảm dần chỉ tiêu tuyển sinh đối với những ngành này. Và chỉ tạm thời dừng tuyển sinh khi không tuyển được hoặc tuyển quá ít người học. Bởi theo quy luật, bất kỳ ngành nghề, lĩnh vực nào, sau một thời gian có nhu cầu tuyển dụng cao cũng sẽ bão hòa. Một số ngành vào thời điểm hiện tại nhu cầu tuyển dụng ít hoặc rất ít nhưng tương lai gần, xa lại cần và rất cần. Vì thế, cần thiết phải duy trì những ngành đào tạo hiện có ít nhu cầu tuyển dụng cũng như ít người học để đảm bảo việc cung cấp nguồn nhân lực khi xã hội cần. Đó vừa là tầm nhìn cũng vừa là trách nhiệm chính trị của các cơ sở đào tạo đối với xã hội.

PGS.TS Nguyễn Hồng Hải- Trưởng Phòng Đào tạo trường ĐH Bách Khoa-ĐHĐN- cho biết, từ trước đến nay, trong tuyển sinh, trường ĐHBK Đà Nẵng luôn xác định quan điểm phải đảm bảo được chất lượng ngưỡng đầu vào. Theo đó, nhà trường không bao giờ hạ điểm chuẩn để tuyển cho được bằng mọi giá đối với những ngành hiện xã hội không còn "hót". "Không có ngành nào là "hót" mãi, đến một giai đoạn nào đó cũng sẽ bão hòa. Chưa kể hiện nay có những ngành nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động vẫn đang thiếu, nhưng người học do chưa biết nên ít đăng ký theo học. Theo tôi, ngoài trách nhiệm đào tạo, các trường còn có trách nhiệm đối với xã hội trong việc đảm bảo nguồn nhân lực cả hiện tại lẫn tương lai"- PGS.TS Nguyễn Hồng Hải bày tỏ suy nghĩ.

Đồng quan điểm này, PGS.TS Lê Văn Huy- Trưởng Phòng đào tạo trường ĐH Kinh tế thuộc ĐHĐN cho rằng, không nên vì vào thời điểm hiện tại tuyển sinh ít hoặc không tuyển sinh được mà bỏ hoặc hạ điểm chuẩn đầu vào đối với các ngành truyền thống, từng là thế mạnh các trường. "Theo tôi, những ngành khó tuyển sinh không có nghĩa là ở thời điểm hiện tại xã hội không có nhu cầu tuyển dụng, chỉ là ít mà thôi. Vẫn cần thiết duy trì đào tạo đối với những ngành này nhằm đảm bảo việc nhu cầu cung cấp nguồn nhân lực vĩ mô cho xã hội trong tương tai. Đấy chính là trách nhiệm chính trị của các đơn vị đào tạo đối với xã hội. Đừng để đến lúc xã hội cần thì mới đào tạo cấp tốc là không nên"- PSG.TS Lê Văn Huy chia sẻ thêm.

Đâu là giải pháp?

Ngoài nguyên nhân từ nhu cầu của thị trường lao động, theo PGS.TS Nguyễn Hồng Hải, việc một số ngành gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh còn do bản thân người học và phụ huynh chưa thật sự hiểu cặn kẽ về những ngành học này. Bên cạnh đó, công tác tư vấn, hướng nghiệp cho HS năm cuối cấp hiện còn hạn chế.

"Hầu hết các em chọn ngành nghề là do bố mẹ định hướng hoặc theo trào lưu. Đơn cử như ngành Xây dựng công trình thủy, ngành Kỹ thuật công trình giao thông và ngành Môi trường của trường ĐHBK Đà Nẵng vài năm trở lại đây số lượng tuyển sinh không nhiều như các ngành khác. Trong khi trên thực tế, hàng năm các đơn vị, doanh nghiệp liên hệ với nhà trường để tuyển dụng những ngành này nhưng tuyển không đủ. Với 2 ngành: Xây dựng công trình thủy và Kỹ thuật công trình giao thông tuyển sinh không nhiều bằng các ngành khác, theo tôi là do 2 ngành này phụ thuộc vào đầu tư công... Riêng đối với ngành Môi trường, theo tôi, xã hội chưa thực sự hiểu hết về ngành học này học về cái gì, ra trường làm ở những đơn vị nào..."- ông Hải bộc bạch.

Trên cơ sở phân tích, chỉ ra nguyên nhân, để thu hút thí sinh đăng ký theo học những ngành đang gặp khó khăn trong tuyển sinh, theo Trưởng Phòng Đào tạo trường ĐHBK Đà Nẵng, điều quan trọng nhất các trường phải nêu rõ ngành nghề cho người học hiểu học để làm cái gì; đồng thời phải công khai chính xác tỉ lệ SV tốt nghiệp ra trường có việc làm ở những ngành này. "Tất nhiên, việc chọn lựa ngành nghề còn phụ thuộc vào đam mê của người học. Nhưng trách nhiệm của các trường ĐH là phải làm tốt công tác tư vấn hướng nghiệp"- PGS.TS Nguyễn Hồng Hải nói rõ. Cũng theo ông, báo chí truyền thông đóng góp vai trò rất lớn trong quá trình định hướng, hướng nghiệp cho người học.

Ngoài ra, theo PGS.TS Lê Văn Huy, để thu hút được người học vào học những ngày đang gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh, các cơ sở đào tạo ĐH cần có chính sách về học bổng, miễn giảm học phí và tuyển thẳng để thu hút người học có năng lực học tập tốt vào học những ngành này. Tại hội nghị trực tuyến về công tác tuyển sinh năm 2020 diễn ra ngày 13-2, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ lưu ý, nhắc nhở các trường trong xây dựng chỉ tiêu tuyển sinh phải bám sát thực tiễn; đồng thời không vì tuyển sinh không được mà hạ ngưỡng đầu vào. "...tất cả đều phải hướng đến chất lượng, từ đầu vào đến đầu ra. Theo đó, không được vì đặc thù mà hạ chất lượng"- Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh.

PHAN THỦY